Stopy są bardzo silnie unerwione zarówno w zakresie czucia prioproceptywnego (głębokiego), jak i też powierzchownego. A co za tym idzie są również bardzo wrażliwe na różnego rodzaju bodźce z otoczenia. Dla nas osób dorosłych, stopy w oczywisty sposób „służą” do chodzenia, biegania, skakania itp. Jednakże ich bardzo istotna rola nie zaczyna się dopiero w momencie, kiedy Maluch stanie, a potem postawi pierwsze kroki. Maluch zaczyna poznawać swoje stopy znacznie szybciej, już w okolicach 3-4 miesiąca. Stopy są dla niego bardzo istotnym narzędziem do poznawania świata.
Maluch poznaje swoje stopy
Mniej więcej od 4 miesiąca życia możecie zaobserwować u Malucha, że podczas swobodnej zabawy na plecach podnosi on swoje nóżki do góry oraz obserwuje własne kolanka i stópki. W tym wieku powinniśmy również bawić się z Maluchem w wysoką pupę i zachęcać go do kontaktu rączek z jego kolanami, a w okolicach 5 miesiąca ze stópkami. W 4 miesiącu prawidłowe wzorce dla zabawy powinny być symetryczne, to znaczy lewa rączka łapiąca za lewą nóżkę, a prawa za prawą. Od 5 miesiąca możemy w zabawie z Maluchem krzyżować kończymy.
Dziecko wkłada stopę do buzi
Pokazując Maluchowi takie sposoby na zabawę możemy być pewni, że zacznie on spontanicznie bawić się w ten sposób samodzielnie, co nie rzadko może zakończyć się próbą wsadzenia stopy do buzi – tak jak na zdjęciu poniżej. Jest to bardzo prawidłowe fizjologicznie, a wręcz pożądane zachowanie.
Pondto, jeśli zadbamy o to aby rączki Malucha były wysoko w leżeniu na plecach, a także utrzymywały kontakt ze stopami, to znacznie zwiększamy szansę na wejście w wysoki podpór w wieku 6+ miesięcy. Wysoki podpór jest niezbędny do tego aby Maluch rozpoczął inicjację czworaków powyżej 7 miesiąca.
Dziecko puka stopami o podłogę
U Maluchów w wieku około 3-4 miesiąca zaczyna się intensywny kontakt jego stópek z podłożem. Dziecko pociera o podłogę, wykonuje posuwiste ruchy. Od 5 miesiąca możecie zauważyć, że podczas leżenia na plecach odpychają się pupą do góry, odpychają się od rodziców. Jego celem tutaj nie jest przemieszczenie się, lecz kontakt całej stopy z podłożem. W ten sposób obciąża on stopy i przygotowuje je do wstawania, stania i chodzenia w przyszłości. Jest to również dla Malucha trening mięśni brzucha i grzbietu.
Zachowaniem, o które nierzadko pytają nas rodzice czy to na konsultacjach czy to na zajęciach w Klubu Malucha, jest pukanie przez Malucha stopami o podłoże. Jest to jak najbardziej naturalne i fizjologiczne zachowanie. W ten sposób niemowlę przyzwyczaja stopę do bodźców „odnerwiając” ją, to znaczy robiąc ją mniej wrażliwą sensorycznie i dotykowo. Zwróćcie tylko uwagę na to, czy wasz Maluch nie usztywnia i nie pręży nóg przy tym pukaniu.
Niemowlę choruje przez zimne stopy – obalamy mit
Ilu z was regularnie słyszało od swoich mam, ciotek czy babć stwierdzenie typu: „dziecko, ubierz mu te stopy bo się przeziębi” itp. Nic bardziej mylnego! Stopy Malucha w dotyku wydają nam się dużo zimniejsze, gdyż są daleko od serca pompującego krew. Ponadto, stopa niemowlaka jest bardzo silnie ukrwiona, dużo silniej niż osoby dorosłej, posiada dużo drobnych naczynek włosowatych. Te naczynka przy przepływie krwi oddają temperaturę i chłodzą się. To bardzo proste i podstawowe zjawisko ze świata fizyki.
Przez gołe stopy Maluch ma możliwość zabawy i dotyku, sprawdzania różnych faktur podłoża. Ani śpioszki ani skarpetki nie są unerwione i jeśli Maluch przebywa w swobodnej zabawie tylko w nich, to jego doświadczenia sensoryczne mogą być zaburzone.
Krew w organizmie niemowlaka szybciej krąży, dlatego też stopa ma lepsze chłodzenie. I dlatego mamy poczucie, że jest zimna. W rzeczywistości temperatura stopy jest zbliżona do temperatury reszty ciała, czyli 36,6 stopni Celsjusza. Ponadto, Maluchy posiadają naturalną, grubą podściółkę tłuszczową, która stanowi naturalną barierę przed nadmiernym wychładzaniem się stopy.
Infekcji wirusowych wywołujących przeziębienie, katarki, kaszelki itp., nie łapiemy przez zimne stopy tylko przez układ oddechowy!
Stymulacja dotykowa stóp niemowlaka
Już od pierwszych tygodni życia Malucha powinniśmy regularnie dbać o stymulację dotykową jego nóżek, w tym stóp. Mówimy tutaj o:
– ściskaniu,
– pocieraniu jedna o drugą,
– klaskaniu stópkami o siebie,
Pożądanym przez niemowlę doznaniem jest również kontakt jego stópek z naszymi polikami. Nasze poliki są w dotyku cieplejsze niż stópki Malucha, a zatem będzie to dla niego również ciekawe i nowe doznanie sensoryczne. Zadbajmy też tutaj o dywersyfikację tych bodźców, to znaczy raz gładkie poliki Mamusi a raz szorstkie poliki Tatusia z zarostem. Przypomnimy tylko, iż Tatusiowie, z bardzo szorstkim, kilkudniowym zarostem się tutaj „nie nadają”, będzie to dla Maluszka nieprzyjemne. Mówimy o dłuższym zaroście lub brodzie.
Goła stopa jest fajna
Jak również wspomnieliśmy, Maluch poprzez stopy poznaje i eksploruje świat. Dlatego warto zadbać o to aby te doświadczenia były różne, aby mógł on gołą stopą mieć kontakt z zimniejszą i gładką płytką, z mającą swoją fakturę panelem, z płaskim i szorstkim dywanem, a także z dywanikiem łazienkowym, mającym dłuższe włosie! Mamy naturalnie na myśli Maluchy, które już rozpoczęły czworakowanie, a także tych starszych, które się spionizowały, stoją i stawiają pierwsze kroki.
Maluchom, które czworakują odkrywamy kolanka. Gołe kolano zapewnia dużo lepszy kontakt z podłożem. W śpioszkach czy innym ubranku dziecko się ślizga, co może go zniechęcić do czworakowania. A szkoda, żeby w ten sposób stracił on werwę do tej symetrycznej i rozwojowej metody przemieszczania się.
Zadbajcie o to aby każdego dnia pobytu w domu, Maluch miał gołą stópkę przez jakiś wycinek czasu swojej swobodnej aktywności. Nie namawiamy was absolutnie do tego aby tak było przez cały dzień. Zacznijcie jednak przyzwyczajać swojego Malucha do gołej stopy i jej kontaktu ze światem od pierwszych tygodni życia. Na początku przez kilka-kilkanaście minut, z czasem wydłużając ten okres wraz z wiekiem niemowlaka.
Dr. Stanisław Faliszewski