Skolioza polega na zniekształceniu kręgosłupa w bok, przód-tył oraz torsji wokół własnej osi. Kręgosłup połączony jest właściwie z całym ciałem – z kończynami poprzez obręcz biodrową i barkową, z głową i współtworzy klatkę piersiową, która chroni nasze najważniejsze narządy – płuca i serca. W związku z tym skolioza niesie za sobą wiele konsekwencji i zniekształceń w obrębie całego ciała, zaburzając jego mechanikę i funkcjonowanie narządów. W poniższym tekście opowiem wam o najważniejszych z nich.
Rodzaje skrzywień kręgosłupa
W optymalnych warunkach kręgosłup człowieka wygięty jest w przód w odcinku szyjnym (lordoza szyjna), w tył w odcinku piersiowym (kifoza piersiowa), w przód w odcinku lędźwiowym (lordoza lędźwiowa) i w tył w odcinku krzyżowym (kifoza krzyżowa).
W przebiegu skoliozy te naturalne skrzywienia ulegają spłaszczeniu lub pogłębieniu, co przejawia się jako:
- Plecy płaskie – spłaszczone wszystkie krzywizny kręgosłupa, obniżone barki.
- Plecy okrągłe – zwiększona kifoza piersiowa. Plecy są „zgarbione”, barki i głowa wysunięte do przodu, a łopatki odstają od pleców.
- Plecy wklęsłe – pogłębiona lordoza lędźwiowa. Widoczne są uwypuklone pośladki i wypięty brzuch. Często towarzyszy im koślawość kolan.
- Plecy wklęsło-wypukłe – zwiększona kifoza piersiowa i lordoza lędźwiowa. Jest to połączenie pleców wklęsłych i okrągłych.
Wady stóp i kolan współistniejące ze skoliozami
Innymi wadami postawy, pośrednio związanymi z kręgosłupem są skrzywienia osi kończyn. Powstają one na skutek zaburzenia balansu siły i długości mięśni, które łączą kręgosłup z kończynami. Najczęściej ze skoliozami współistnieją:
Wady stóp
- Stopy płaskie i płasko-koślawe – wady stóp związane ze skoliozą powstają poprzez zaburzenie ustawienia miednicy i kolan, które wymuszają konkretne ustawienie stóp.
Wady kolan
- Koślawość kolan – koślawość jest najczęściej występującą wadą ustawienia kolan przy skoliozach. Współistnieje ze zwiększoną lordozą lędźwiową, a więc często obserwujemy ją równolegle z plecami wklęsłymi i wklęsło-wypukłymi. Koślawość kolan stwierdza się, kiedy stojąc ze złączonymi kolanami, odległość między kostkami jest większa niż 5 cm. Wada ta może dotyczyć jednej lub dwóch kończyn i powodować, że noga wydaje się krótsza.
- Szpotawość kolan – wada, która powoduje, że kolana są jakby wygięte na zewnątrz. O szpotawości mówimy, jeśli stojąc ze złączonymi kostkami, odległość między kolanami wynosi więcej niż 5 cm.
- Przeprost kolana – nadmierny wyprost w stawie kolanowym może być spowodowany przez wiele czynników, m.in. nadmierną aktywność jednych mięśni lub upośledzenie pracy innych, złą stabilizację kolana, nieprawidłowe obciążanie stopy, hypermobilność stawową, wiotkość osiową czy zmianę ustawienia miednicy.
Negatywny wpływ skoliozy na nasze zdrowie
Poza zmianą ustawienia ciała i zaburzeniem osi kończyn, skolioza może też wpływać na pracę narządów, co w skrajnych przypadkach – bardzo dużych skrzywieniach – prowadzi nawet do zagrożenia życia.
Ucisk na płuca
Rotacje kręgów, które są składową skoliozy prowadzą do zmiany ustawienia tułowia i poprzez żebra do zniekształcenia klatki piersiowej. Duże zniekształcenia mogą powodować przemieszczenie, a nawet ucisk narządów wewnętrznych. Zdeformowane żebra mogą uciskać płuco uniemożliwiając jego prawidłową pracę. W tej sytuacji drugie płuco przejmuje funkcje uciśniętego i może ulec częściowej rozedmie. Zaburzenia funkcjonowania układu oddechowego powodują przeciążenie serca, a wszystko to razem prowadzi do obniżenia wydolności i ogólnej sprawności fizycznej. Skutkiem tego jest szybkie męczenie się.
Skolioza a psychologia młodego pacjenta
Zniekształcenia w obrębie kręgosłupa i kończyn mogą też powodować bóle stawowe, mięśniowe, a nawet dolegliwości ze strony układu nerwowego, kiedy nerwy uciskane są przez skrzywiony kręgosłup lub stawy.
Warto też zwrócić uwagę na skutki deformacji ciała dla psychiki młodego człowieka. Skolioza często pojawia się w okresie dojrzewania, kiedy wygląd ma ogromne znaczenie. Dlatego też młodzież z widocznymi skrzywieniami dobrze jest objąć opieką psychologiczną.
Drodzy zatroskani rodzice. Wymienione powyżej wady współistniejące i konsekwencje nie występują w pełnym pakiecie i nasileniu u każdego dziecka ze skoliozą. Szczególnie te dotyczące wydolności związane są z bardzo dużymi skrzywieniami, które zwykle występują przy chorobach czy urazach neurologicznych, bardzo rzadko w przypadku skolioz idiopatycznych (młodzieńczych). Tak więc odetchnijcie głęboko.
Każda skolioza jest inna
Problem bocznych skrzywień kręgosłupa jest bardzo złożony. Nie ma dwóch takich samych skrzywień – każdy przypadek musi być rozpatrywany bardzo wnikliwie i indywidualnie. Ustalone są ogólne zasady postępowania i rehabilitacji, ale nikt kompetentny nigdy nie poda uniwersalnego zestawu ćwiczeń przy skoliozach, ponieważ KAŻDA SKOLIOZA JEST INNA. Dlatego bardzo ważna przy podejrzeniu skrzywienia jest konsultacja z ortopeda i fizjoterapeutą. A osoby pracujące w rehabilitacji ortopedycznej powinny poszerzać swoją wiedzę na szkoleniach. Wielu konsekwencji da się uniknąć dobierając odpowiednią dla danego dziecka terapię. W przypadku skolioz NIE MA UNIWERSALNYCH ĆWICZEŃ! Nie powielajcie ćwiczeń wykonywanych przez inne dziecko lub przytoczonych przez kogoś w Internecie, bo to najprostsza droga do pogłębienia problemu i wypracowania poważnych powikłań.
