Skolioza to deficyt ortopedyczny, który polega na nieprawidłowym skrzywieniu kręgosłupa, objawiającym się w kierunku bocznym, wzdłuż osi przednio-tylnej oraz w postaci rotacji wokół własnej osi. Kręgosłup jest kluczowym elementem strukturalnym ciała, łączącym się z kończynami poprzez obręcz biodrową i barkową oraz współtworzącym klatkę piersiową, która chroni nasze najważniejsze narządy – płuca i serce. Skolioza może prowadzić do licznych konsekwencji i zniekształceń w obrębie całego ciała, zaburzając jego mechanikę oraz funkcjonowanie narządów. W tym artykule omówię najważniejsze z nich.
Rodzaje Skrzywień Kręgosłupa
Rodzaje skrzywień kręgosłupa
W prawidłowych warunkach kręgosłup człowieka wykazuje naturalne krzywizny: lordozę szyjną (wygięcie w przód w odcinku szyjnym), kifozę piersiową (wygięcie w tył w odcinku piersiowym), lordozę lędźwiową (wygięcie w przód w odcinku lędźwiowym) i kifozę krzyżową (wygięcie w tył w odcinku krzyżowym).
W przebiegu skoliozy te naturalne krzywizny mogą ulegać spłaszczeniu lub pogłębieniu, co objawia się jako:
-
- Plecy płaskie – Charakterystyczne dla tego typu skrzywienia jest spłaszczenie wszystkich krzywizn kręgosłupa oraz obniżenie linii barków.
-
- Plecy okrągłe – Zwiększona kifoza piersiowa prowadzi do tzw. „zgarbionych pleców”, z wysuniętymi do przodu barkami i głową oraz odstającymi łopatkami.
-
- Plecy wklęsłe – W tym przypadku mamy do czynienia z pogłębioną lordozą lędźwiową, co prowadzi do uwypuklenia pośladków i wypięcia brzucha. Często towarzyszy temu koślawość kolan.
-
- Plecy wklęsło-wypukłe – Jest to połączenie zwiększonej kifozy piersiowej i lordozy lędźwiowej, łączące cechy pleców wklęsłych i okrągłych.
Wady stóp i kolan współistniejące ze skoliozami
Skolioza często prowadzi do wad w obrębie kończyn, które są efektem zaburzenia balansu siły i długości mięśni łączących kręgosłup z kończynami. Najczęściej spotykane wady współistniejące to:
Wady stóp
-
- Stopy płaskie i płasko-koślawe – zaburzenia ustawienia miednicy i kolan wpływają na ustawienie stóp, prowadząc do takich wad jak stopy płaskie czy płasko-koślawe.
Wady kolan
-
- Koślawość kolan – kTo wada, w której kolana są ustawione na zewnątrz względem stóp. Koślawość kolan często towarzyszy zwiększonej lordozie lędźwiowej i plecom wklęsłym lub wklęsło-wypukłym. Jest diagnozowana, gdy odległość między kostkami przy złączonych kolanach przekracza 5 cm. Może dotyczyć jednej lub obu kończyn, sprawiając wrażenie skrócenia nogi.
-
- Szpotawość kolan – Charakteryzuje się wygięciem kolan na zewnątrz. O szpotawości mówimy, gdy odległość między kolanami przy złączonych kostkach wynosi więcej niż 5 cm.
-
- Przeprost kolana – Nadmierny wyprost w stawie kolanowym może być wynikiem nadmiernej aktywności niektórych mięśni, zaburzeń stabilizacji kolana, nieprawidłowego obciążenia stopy, hiper mobility stawowej, wiotkości osiowej lub zmiany ustawienia miednicy.
Negatywny wpływ skoliozy na zdrowie
Oprócz wpływu na ustawienie ciała i zaburzenia osi kończyn, skolioza może wpływać na funkcjonowanie narządów, co w skrajnych przypadkach może prowadzić do zagrożenia życia.
Ucisk na płuca
Rotacje kręgów w przebiegu skoliozy mogą prowadzić do zmiany ustawienia tułowia i zniekształcenia klatki piersiowej poprzez żebra. Duże zniekształcenia mogą powodować ucisk na płuca, utrudniając ich prawidłową pracę. Przemieszczenie lub ucisk jednego płuca może prowadzić do jego częściowej rozedmy, podczas gdy drugie płuco przejmuje jego funkcje, co powoduje przeciążenie serca i obniżenie ogólnej sprawności fizycznej. Skutkiem może być szybkie męczenie się.
Skolioza a psychologia młodego pacjenta
Deformacje kręgosłupa i kończyn mogą powodować bóle stawowe, mięśniowe oraz dolegliwości ze strony układu nerwowego, gdy nerwy są uciskane przez skrzywiony kręgosłup lub stawy. Warto również zwrócić uwagę na wpływ deformacji na psychikę młodego pacjenta. Skolioza często pojawia się w okresie dojrzewania, gdy wygląd ma ogromne znaczenie. Dlatego młodzież z widocznymi skrzywieniami powinna być objęta opieką psychologiczną.
Drodzy zatroskani rodzice. Wymienione powyżej wady współistniejące i konsekwencje nie występują w pełnym pakiecie i nasileniu u każdego dziecka ze skoliozą. Szczególnie te dotyczące wydolności związane są z bardzo dużymi skrzywieniami, które zwykle występują przy chorobach czy urazach neurologicznych, bardzo rzadko w przypadku skolioz idiopatycznych (młodzieńczych). Tak więc odetchnijcie głęboko.
Każda skolioza jest inna
Problem bocznych skrzywień kręgosłupa jest bardzo złożony. Nie ma dwóch takich samych skrzywień – każdy przypadek musi być rozpatrywany bardzo wnikliwie i indywidualnie. Ustalone są ogólne zasady postępowania i rehabilitacji, ale nikt kompetentny nigdy nie poda uniwersalnego zestawu ćwiczeń przy skoliozach, ponieważ KAŻDA SKOLIOZA JEST INNA. Dlatego bardzo ważna przy podejrzeniu skrzywienia jest konsultacja z ortopeda i fizjoterapeutą. A osoby pracujące w rehabilitacji ortopedycznej powinny poszerzać swoją wiedzę na szkoleniach. Wielu konsekwencji da się uniknąć dobierając odpowiednią dla danego dziecka terapię. W przypadku skolioz NIE MA UNIWERSALNYCH ĆWICZEŃ! Nie powielajcie ćwiczeń wykonywanych przez inne dziecko lub przytoczonych przez kogoś w Internecie, bo to najprostsza droga do pogłębienia problemu i wypracowania poważnych powikłań.