Prawidłowe i nieprawidłowe zachowania niemowląt w wieku 11 i 12 miesięcy

  • 24 października 2019

Zapraszam was do lektury ostatniej części cyklu, który publikowaliśmy na naszym Blogu przez ostatni rok, dotyczącego rozwoju psychomotorycznego niemowląt od pierwszego kwartału do 12 miesiąca życia. Etap, w którym wasz Maluch osiąga roczek jest szczególnie magiczny, z tego powodu, iż często towarzyszą mu pierwsze kroki – chwila oczekiwana przez wszystkich rodziców.

Akademia Falmed Baner

Maluch doskonali umiejętność wstawania i stania

W wieku 11 miesięcy dominującym elementem motoryki Malucha jest częsta pionizacja, czyli de facto kontynuacja tej aktywności, którą mogliśmy zaobserwować w 10 miesiącu. W tym okresie Maluch doskonali dalszy etap wstawania, będącym jego przeważającą aktywnością motoryczną. W dalszym ciągu sposobem na przemieszczanie się są czworaki, jednakże możemy zaobserwować, że z ochotą wykorzystuje on każdy element podporowy do pionizacji. Wszystko co jest dla niego podporem daje mu możliwość uniesienia swojego ciałka w górę.

Zmienną, która się w tym okresie pojawia (może ona występować oczywiście wcześniej, w zależności od chęci wstawania Malucha) jest umiejętność przemieszczania się do boku stojąc w podporze przodem, np. przy tapczanie, ławie czy przy rodzicach. Maluszek inicjuje chodzenie do boku raz w prawą, a raz w lewą stronę.

Zmiana płaszczyzny podparcia w staniu

11-12 miesiąc to także początek zmiany płaszczyzny podparcia, bo Maluch już nie tylko trzyma się obydwiema rączkami, ale potrafi również trzymać się 1 rączką, skręcić górną partię ciała, obejrzeć się za siebie czy w bok, chwycić przedmiot w wolną rękę i zrzucić go na dół. Potrafi również bardzo swobodnie, po wejściu w pozycję stojącą, ugiąć kolanka oraz biodra i kucnąć. Często to kucanie odbywa się przez śmieszne klapnięcie na pupę – bezpiecznym jest wówczas aby maluch upadając, upadał na pupę, a nie sztywno do tyłu na plecki. Te umiejętności doskonali on przez kolejny, charakterystyczny dla tego okresu element, który ja nazywam hopsie-hopsie. Czyli Maluch w przyspieszonym tempie kuca i prostuje kolanka, kuca i prostuje kolanka, trzymając się oburącz miejsca swojego podporu.

Maluch stawia pierwsze kroki

Maluchy w tym wieku doskonalą również chód w przód. Bardzo często zdarza się, że „porywa” on jakiś przedmiot, np. lekkie krzesło, taborecik czy odkurzacz i używając go jako pchacza przemieszcza się naprzód. Są to jak najbardziej zdrowe, pożądane i prawidłowe zachowania Maluszka w tym okresie jego życia. Wejście w górę oraz zejście w dół, odbywają się w szybkim tempie i są one kwestią jego dominacji w przestrzeni. 11-to i 12-to miesięczne Maluchy potrafią już doskonale rozpoznawać kierunki, w tym zakresie, w którym chcą się poruszać. Przestają być interesujące rzeczy znajdujące się na podłodze. Teraz ciekawe jest to, co jest wysoko, co można sięgnąć i ściągnąć w dół. Czworaki służą tylko i wyłącznie do szybkiego przemieszczania się. Musicie jako rodzice zachować szczególną ostrożność żeby wasz Maluch sięgając coś czego nie widzi bo znajduje się powyżej linii jego barków, czy też ciągnąc za obrus nie zrzucił sobie czegoś na głowę.

Balans w siadzie

Ten etap motoryczny poparty jest również stabilną pozycją siedzącą, balansowaniem w siadzie, a także chęcią do zabawy w trakcie karmienia. Maluchy rojbrują, łapią i zrzucają przedmioty, które mają przed sobą, a niekoniecznie są skore do współpracy przy posiłku. Oczekiwanym jest, aby w tym okresie Maluch przygotowywał się do samodzielnej pozycji stojącej. 12 miesiąc kończy się w normie rozwojowej u większości zdrowych dzieci (+/- 1 miesiąc) samodzielnym przyjęciem pozycji stojącej bez podporu.

Chodzę i stoję na szerokiej płaszczyźnie podparcia

Jest to okres, w którym Maluch próbuje utrzymać stabilną pozycję, bez łapania się przedmiotów. Próbuje zainicjować samodzielne stanie. Początkowo jest ono charakterystyczne, czyli na szerokiej podstawie podparcia, z ugiętymi kolankami i biodrami (zdjęcie 1 poniżej). Stopy są szeroko rozstawione. Możecie też zaobserwować, że Maluch buja się w przód i w tył na stópkach. Jeśli Maluch rozwijał się zgodnie z normą, to znaczy między 9 a 10 miesiącem wykonał pierwszą pionizację i przez kolejne 2 miesiące, do swoich pierwszych urodzin, zainicjował wstawanie, chodzenie bokiem, hopsie-hopsie, siadanie, kucanie, to w tym okresie mówimy o pierwszej możliwości samodzielnego stania, które za moment będzie inicjowało pierwsze kroki.

Zdjęcie 1 – Pierwsze pionizacje Malucha na dużej płaszczyźnie podparcia

Najpierw stanie potem chodzenie

Stabilnie rozwijające się Maluchy powinny na roczek stać na własnych nogach przez okres kilkunastu sekund. Ten element motoryki będzie jeszcze przez nie doskonalony w czasie wykonywania pierwszego, drugiego i następnych kroczków. Żaden niemowlak nie rozpocznie samodzielnego chodzenia, bez możliwości utrzymania pozycji stojącej. Chód będzie inicjowany od okresu pierwszego stania, powtórzonego kilkanaście-kilkadziesiąt razy, i rozpocznie się między 12 a 15, najdalej 16 miesiącem życia.

Rozwój motoryki ręki

W tej kategorii wiekowej Maluch doskonali swoją motorykę ręki. Jest bardzo aktywny, chwyta i przemieszcza zabawki. Umie skręcić przedramię, dłoń, przeciwstawić sobie kciuk. Łapie precyzyjnie przedmioty i zabawki, również te mniejsze. Przed waszym Maluszkiem jest jeszcze cała gama rozwoju zdolności motorycznych ręki, ale widzimy co raz większą chęć Malucha do zdobywania nowych, ciekawych doświadczeń w zakresie chwytania.

Nieprawidłowe zachowania niemowląt w wieku 11 i 12 miesięcy

W 11 miesiącu o niepożądanych zachowaniach niemowląt możemy mówić, jeśli kontynuują one nie wykonywanie czynności motorycznych z poprzednich okresów. Jak wspominałem we wcześniejszych tekstach, między 7 a 11 miesiącem mamy „okno terapeutyczne”, w którym mówimy, że Maluch powinien zainicjować czworaki. Z czworaków wchodzi on w klęk obunóż, klęk jednonóż a następnie inicjuje wstawanie. Najsilniejsze Maluchy wstają już w wieku 7-8 miesięcy. Czasami rezygnują, doskonalą czworak i wracają do pionizacji w późniejszym okresie.

Przebywanie w niskich pozycjach

Nieprawidłowością będzie zatem brak inicjacji stania i przebywanie Malucha w niskich pozycjach. Może być to spowodowane zaburzeniami z wcześniejszego okresu. Niepokojącym jest również kiedy Maluch w tym wieku nie przemieszcza się w czworakach. Możemy zaobserwować przemieszczanie się na pupie, czy innego rodzaju nieprawidłowość – przemieszczanie się w postaci foczki, czyli podciągania na dwóch rękach. Maluch powinien wyjść wyżej niż pozycja czworaków, czy to w klęk, czy to z pozycji kucania wejść w stanie, a także zainicjować chodzenie bokiem.

Mała aktywność fizyczna

W wieku 12 miesięcy Maluch musi, zgodnie z normą rozwojową, potrafić przyjąć pozycję stojącą. W badaniu stawiamy Maluszka, który przez kilka sekund powinien samodzielnie utrzymać pozycję stania. Brak tej umiejętności jest nieprawidłowością. Jest nią również mała aktywność fizyczna dziecka. Niechęć do przemieszczania się, siedzenie w 1 miejscu i nadrabianie kwestii niewstawania i niestania, poprzez niskie pozycje, czworaki, czy leżenie na brzuchu i pełzającą foczkę, które to pozycje świadczą o wiotkości osiowej Malucha.

Asymetria w staniu

Zwrócę również waszą uwagę na wyraźną asymetrię w staniu Malucha, stanie i utrzymywanie tej pozycji cały czas na palcach (problem podwyższonego napięcia), stanie sztywne z rączkami w skrzydełka, sztywne stanie z bardzo dużą chwiejnością pozycją w przód i brak umiejętności balansowania w pozycji stojącej – to również są nieprawidłowości rozwojowe dla Maluchów w wieku 12 miesięcy.

Jeśli zaobserwujecie wyżej wymienione nieprawidłowości u swoich Maluchów, to zachęcam was do konsultacji fizjoterapeutycznej.

Nie prowadzimy za ręce!

Na sam koniec, uwaga, którą powtarzam jak mantrę przy każdej okazji zajęć w Klubie Malucha z 12 miesięcznymi niemowlakami. Bardzo często rodzice próbują prowadzić swoje dzieci za ręce. Nie jest to najlepsza forma wspomagania, ponieważ kiedy wasz Maluch będzie sam gotowy do chodzenia, to samodzielnie zainicjuje swój pierwszy kroczek. Nie należy tego przyspieszać. Sugerowałbym aby tego rodzaju aktywność realizować, po tym jak Maluch już zacznie chodzić. Ten sposób chodzenia stwarza opóźnienie w kontekście samodzielnego kroczenia przez Malucha, gdyż jest on podtrzymywany w zawieszeniu. Zwróćcie uwagę, aby dłonie znajdowały się na linii barków, a nie powyżej niej (zdjęcia 2 i 3 poniżej).

Zdjęcie 2 – Jak nie prowadzimy niemowląt – ramiona powyżej linii barków
Zdjęcie 3 – Jak prowadzimy niemowlęta – ramiona poniżej linii barków

A najlepszym rozwiązaniem jest mały stabilny taboret, odkurzacz czy karton wypełniony gazetami – czyli po prostu pchacz.

Chodzenie
dr n. med. Stanisław Faliszewski

Przeczytaj pozostałe artykuły doktora Faliszewskiego!