Po krótkiej przerwie wracamy do was z kontynuacją cyklu „Prawidłowych i nieprawidłowych zachowań niemowląt”. W tej części skupię się na opisaniu rozwoju psychomotorycznego Maluchów na początku 3 kwartału, a więc w 7 miesiącu życia.
Rozwój niemowląt w 7 miesiącu
Okres 7 miesiąca to moment, w którym dziecko ma rozwiniętą zdolność motoryczną ukierunkowaną na tzw. swobodę przemieszczania się. Polega ona na tym, że Maluch posiada zdolność swobodnego obracania się z pleców na brzuch. Może to czasami przysparzać kłopotu rodzicom podczas ubierania, rozbierania czy zmiany pieluchy, bo w momencie położenia Malucha na plecach, ma on wielką ochotę obrócić się na brzuch. Właśnie dlatego warto znać techniki, omówione w Akademii Falmed, aby opieka nad dzieckiem była łatwiejsza. Nierzadko rodzicom wydaje się, że Maluch specjalnie przeciwstawia się i robi im to na złość. W rzeczywistości jednak zachowanie to wynika z jego ogromnej potrzeby do przebywania na brzuchu i kontynuacji przygotowywania się do lokomocji w czworakach.
Wysoki podpór na łokciach – minipompki
Przez pierwsze półrocze niemowlę miało dużą aktywność na plecach i częściej przebywało w tej pozycji. Z początkiem 7 miesiąca ma znakomity plan na realizację podporu na wysokich ramionkach, czyli zmienia pozycję z podporu na łokciach i zaczyna wchodzić w wysokie podpory (zdjęcie 1 poniżej). Kontynuuje to doskonalenie przez takie mini pompki. Opiera dłonie płask o podłoże, kciuk jest szeroko rozwarty na zewnątrz i wysoko podnosi się na ramionkach, rozglądając się po otoczeniu. To ćwiczenie omawiamy również w naszych kursach.
Dysocjacja głowy i oderwanie klatki piersiowej
Kolejnym, bardzo istotnym elementem rozwojowym w 7 miesiącu jest swobodna dysocjacja głowy Malucha. Polega ona na tym, że każdy skręt głowy w prawo lub w lewo nie zaburza jego płaszczyzny podporu. Innymi słowy przy skręcie głowy i jej wysokim uniesieniu łokcie pozostają proste.
Powiązanymi z dwoma elementami powyżej jest kolejna zdolność osiągana przez Malucha w 7 miesiącu, którą omawiamy w Akademii Falmed, a mianowicie wyraźne oderwanie klatki piersiowej od podłoża. Zauważamy, że wyraźnie zmniejsza się płaszczyzna podparcia. Maluch odrywa obręcz barkową, odrywa klatkę piersiową i pozostaje ułożony w oparciu na samym brzuchu i miednicy (zdjęcie 2 poniżej).
Przemieszczanie się niemowląt w 7 miesiącu
Następnym elementem rozwojowym Malucha, któremu warto poświęcić sporo uwagi jest możliwość przemieszczania się. No i na tym polu możemy obserwować pełną paletę wariacji pomysłów Maluszków, dlatego poświęciliśmy na to dużo czasu w naszym kursie.
Prawidłowe metody lokomocji Maluchów
Pełzanie przypominające czołganie się przez osobę dorosłą, czyli tzw. naprzemienności skośnej. Prawa ręka Malucha idzie na ramieniu, ugina się lewa nóżka w biodrze i w kolanku. Maluch mając możliwość podparcia nogi na podłożu odpycha się na przemian, tak jak czołgająca się osoba dorosła.
Przemieszczanie się w przód używając obydwojga przedramion, używając tylko i wyłącznie kończyn górnych (zdjęcia 3 i 4 poniżej).
Wykorzystanie wysokiego podporu. Na śliskim podłożu Maluch wspina się wysoko na proste łokcie i przesuwa się w tył. Sunie do tyłu i w tej kombinacji powtarza swoją organizację ruchu. Czasami Maluch w ten sposób „kombinuje” dostanie się do jakiejś zabawki (zdjęcia 5 i 6 poniżej).
Najbardziej złożoną formą aktywizacji Malucha, którą widziałem jest to nieużywanie rąk i nóg, ale taka specyficzna forma wysokiego uniesienia bioder do góry i poruszanie się ruchem robaczkowym w przód lub w tył. Ta forma lokomocji jest na pograniczu normy i nieprawidłowości, chociaż bliżej jej do normy, pod warunkiem, że Maluch zachowuje symetrię. Z reguły ten model przemieszczania się jest krótkotrwały, trwa kilkanaście dni, a następnie przeradza się w poprzednie formy przemieszczania się w przód.
Nieprawidłowe sposoby lokomocji niemowląt
Czołganie się na jednym przedramieniu, a więc wyraźny aspekt asymetrii. Maluch będzie bardzo aktywnie się przemieszczał przy użyciu tylko jednego z ramion, w ogóle nie przenosząc ciężaru ciała na drugą stronę, co będzie pogłębiało asymetrię.
Prawidłowe i nieprawidłowe zachowania Maluchów w 7 miesiącu
Maluch doskonali swoją formę sięgania do przodu. 7 miesiąc jest momentem istotnego przełomu rozwoju zdolności chwytnych, umiejętności podejmowania zabawy z przedmiotami leżącymi zarówno z przodu, jak i z boku. Jak tłumaczymy w Akademii Falmed, w tym okresie Maluch przemieszcza bardzo intensywnie ciężar swojego ciała na jedno przedramię. W mojej nomenklaturze ta pozycja nazywana jest „łokciem prezesa” (perfekcyjny łokieć prezesa jest na zdjęciu znajdującym się na samej górze, nad tytułem). W tej pozycji niemowlę leżąc na półboku opiera się na przedramieniu, a druga ręka staje się całkowicie wolna od podporu i może wykonywać ruchy w przód, w bok i w tył – bardzo często inicjowane przez Maluchy – poza oś stawu barkowego.
Przygotowania do czworaków
Opanowanie i realizacja „łokcia prezesa” jest na tyle istotna, że przygotowuje to Malucha do możliwości czworakowania. Brak tego rodzaju aktywności jest sygnałem, iż kontrola osiowa tułowia Malucha może nie być na odpowiednim poziomie. Obserwujemy tutaj dwa rodzaje nieprawidłowości:
Wiotkość osiowa – wówczas Maluch nie podnosi się, z klatką piersiową do góry, nie przemieszcza się na prawą lub lewą stronę.
Wzmożone napięcie mięśniowe – wówczas Maluch w ogóle nie lubi przebywać na brzuchu, nie opiera się na przedramionach i skrzydełkuje ramionami, o czym więcej w dalszej części tekstu.
W tym okresie prawidłowym zachowaniem jest podciąganie obydwu kolan w kierunku brzuszka, zginając je w stawach biodrowych w kącie 90 stopni i wejścia w pozycję czworaków. Nie jest wymagane aby wszystkie Maluchy w 7 miesiącu to robiły, ta aktywność tyczy się silnych rozwojowo niemowląt, ale jest jak najbardziej prawidłowym zachowaniem, które można wspierać ćwiczeniami omawianymi w naszym kursie.
Dysocjacja barków i miednicy
W 7 miesiącu normą rozwojową jest zdolność powrotu z brzucha na plecy przez obrót. Ten okres nazywany jest dominacją rozwoju dysocjacji, czyli niezależności barków i miednicy. Widzimy wyraźnie, że Maluch może zostać w „pół-pozycji”, np. leżeć na boku z wykorzystaniem łokcia prezesa i wrócić z powrotem na brzuch, albo wykonać obrót na plecy. W tej kategorii wiekowej mówimy również o rozwoju pełnej możliwości sukcesywnego obrotu. Maluch potrafi wielokrotnie powtórzyć wzorzec obrotowy w tym samym kierunku, np. brzuch plecy plecy brzuch lub w innej kolejności, ale przy założeniu, że obraca się w 1 zamierzonym kierunku – w prawo albo w lewo.
Doskonali się zdolność chwytna dłoni, kciuk jest ustawiony przeciwko pozostałym palcom, nie wykonuje tylko chwytu od podłogi czyli pronacyjnego, ale potrafi odwrócić przedramię do pozycji pośredniej, potrafi zajrzeć leżąc na przedramionach we własną dłoń.
Niemowlę robi samolocik
U niektórych Maluchów możecie zaobserwować przybieranie pozycji, w której odrywa on obie ręce i nogi od podłoża i buja się na brzuchu. Często nazywamy to pływaniem czy „samolocikiem” (zdjęcie 7 poniżej). Ta pozycja jest normalną i naturalną częścią rozwoju niemowląt, pod warunkiem, że nie jest dominująca (o tym, jak powinna wyglądać mówimy w Akademii Falmed). Oznacza to, że powinna ona się pojawiać spontanicznie w trakcie zabawy, trwać kilkanaście sekund, a następnie Maluch powinien opierać swoje dłonie o podłoże, podnieść klatkę piersiową do góry i ewentualnie inicjować wejście do pozycji czworaków. Dominacja pływania w aktywności Malucha na brzuchu, długotrwałe powtarzanie tego zachowania jest nieprawidłowe i powinniśmy skonsultować z fizjoterapeutą bądź pediatrą, czy nasz Maluch nie ma zaburzeń napięcia mięśniowego. Częste przebywanie w tej pozycji jest charakterystyczne dla dzieci ze wzmożonym napięciem mięśniowym.
Zdolności motoryczne 7-miesięcznych Maluchów
W 7 miesiącu możemy swobodnie sadzać Maluchy do codziennych pielęgnacji, karmienia czy kąpieli. Zgodnie z normą rozwojową, 7-miesięczny Maluch posadzony siedzi bez podpierania się wyprostowanych ramionach. Często Maluchy wykorzystują swobodę poruszania rękoma do „rojbrowania”, zrzucając znajdujące się przed nimi przedmioty i mając olbrzymią radość z tego, że każdy zrzucony przedmiot jest podnoszony przez karmiącego go rodzica.
W bardzo rzadkich przypadkach na koniec 7 miesiąca niektóre silne rozwojowo Maluchy podejmują zdolność pionizacji. Przejawiają one zdolność wykorzystania swoich silnych ramion, co pozwala im podciągać się w podporze przodem do pozycji stojącej. Po przeczytaniu tych słów nie pomyślcie czasem, że 7 miesiąc to właściwy czas na pionizacje Malucha czy też popularnej zwłaszcza wśród pokolenia dziadków i babć zabawy hopsia-hopsia. Na to przyjdzie czas w okolicach 10-11 miesiąca.
Nieprawidłowe zachowania Malucha w 7 miesiącu
W Akademii Falmed uczymy rodziców, które zachowania dziecka są nieprawidłowe. Wśród nieprawidłowości 7 miesiąca, które powinny niepokoić rodziców i skłonić ich do konsultacji ze specjalistą, można wskazać kontynuację niechęci do przebywania i leżenia na brzuszku. W trzecim kwartale aktywność na brzuchu powinna być dominująca, Maluch powinien wchodzić w wysoki podpór i powoli inicjować wejście w pozycję czworaków.
Nieprawidłowym zachowaniem zawsze jest też asymetria. W 7 miesiącu może ona się objawiać tym, że Maluch leżąc na brzuchu opiera się tylko na jednym przedramieniu, w ogóle nie balansując w drugą stronę. Ta asymetria nie jest związana z dominacją półkulową mózgu, gdyż jest ona w fazie rozwoju. Na początku 3 kwartału, dziecko nadal doskonali umiejętność używania prawej jak i lewej strony ciała.
Maluch, który nieharmonijnie się rozwija nie podnosi się w 7 miesiącu na wysokie, proste łokcie. Nie lubi on i nie chce leżeć na boku. Deficyt rozwojowy stanowi nieumiejętność obracania się na brzuch i na plecy. 7 miesiąc to granica normy obrotu osiowego. W tym zakresie Maluch powinien wykazywać dużą zdolność motoryczną. Jeśli wasz 7-miesięczny Maluch się nie obraca i nie wykazuje tego rodzaju aktywności, to skonsultujcie się ze specjalistą.