Każdy z nas słyszał chyba w szkole te słowa: „wyprostuj ręce i powoli pochyl się do przodu”. Tak, to właśnie najprostszy przesiewowy test na obecność skoliozy. Skolioza, potocznie i w dużym uproszczeniu nazywana bocznym skrzywieniem kręgosłupa, w rzeczywistości jest dużo bardziej złożoną wadą postawy.
Skolioza w literaturze naukowej
„Rzeczywiste skrzywienie kręgosłupa (skolioza) to jego wielopłaszczyznowe zniekształcenie, w którym – obok wyboczenia w płaszczyźnie czołowej – występują zmiany wielkości krzywizn w płaszczyźnie strzałkowej oraz torsja i rotacja kręgów” („Patofizjologia i mechanika bocznych skrzywień kręgosłupa”, Tylman, 1995). Tłumacząc „z polskiego na nasze” skolioza jest deformacją kręgosłupa, na którą składają się:
- skrzywienie do boku,
- zniekształcenie naturalnych krzywizn kręgosłupa (lordoz szyjnej i lędźwiowej, kifozy piersiowej),
- skręcenie się kręgów wokół własnej osi oraz ich deformacja.
Negatywne następstwa skolioz
Kręgosłup połączony jest z żebrami oraz łączy górną i dolną część naszego ciała. Zmiana jego ułożenia musi więc znacząco wpłynąć na pracę całego ciała. I niestety wpływa. Zmienia ułożenie barków, miednicy, kończyn i głowy. Niestety nie odpuszcza też żebrom i całej klatce piersiowej, co skutkuje zaburzeniami w pracy układu krążenia i oddechowego. Więcej o konsekwencjach skoliozy przeczytacie w innym wpisie. Dziś skupię się na przedstawieniu podziału skolioz.
Wiele tuszu na ten temat już wylano, więc pozostało mi wybrać najistotniejsze dla Was – rodziców.
Podział skolioz – Podział ze względu na etiologię (wg Cobba)
- Czynnościowe (funkcjonalne)
Najprostsza sprawa. Skrzywienie tylko do boku. Występuje np. na skutek przyjmowania nawykowo złej pozycji lub kiedy coś nas boli, a pochylenie się w bok niweluje ból. Po usunięciu czynnika sprawczego kręgosłup ma możliwość powrotu do osi.
- Strukturalne
Tutaj zniekształcenie występuje już we wszystkich płaszczyznach. Wśród nich wyróżniamy:
- skoliozy idiopatyczne à stanowią ok. 80% wszystkich skolioz. Powstają zawsze przed zakończeniem okresu wzrostu i występują częściej u dziewczynek. Nie wiemy na pewno co je powoduje (choć teorii jest wiele!).
- mięśniopochodne à skoliozy wrodzone oraz spowodowane chorobami takimi jak dystrofie mięśniowe.
- nerwopochodne à skoliozy wrodzone – często towarzyszy im miejscowe owłosienie i zmiany barwnikowe (tzw. myszki) na skórze pleców. Bywają też skutkiem porażenia mięśni.
- kostnopochodne à wrodzone i wywołane zmianą kształtu kręgów, ich ubytkami lub niedorozwojem, zrostami kręgów, żeber.
Podział ze względu na lokalizację i liczbę łuków skrzywienia
- piersiowo-szyjne (ok. 1,5% wszystkich skolioz),
- piersiowe (ok. 44%),
- piersiowo-lędźwiowe/dwułukowe (dają dolegliwości bólowe w okresie młodzieńczym),’
- lędźwiowe,
Podział ze względu na czas wystąpienia
- skoliozy niemowlęce – rozwijają się najczęściej między 6. a 24. miesiącem życia, najpóźniej do 3. roku. Dotykają głównie chłopców;
- skoliozy dziecięce – początek między 3. a 10. rokiem życia, najczęściej między 5. a 8. Częściej u dziewczynek;
- skoliozy młodzieńcze – pojawiają się pomiędzy 10. a 14. rokiem życia. Występują najczęściej.
Podział ze względu na wielkość kąta skrzywienia (wg Cobba)
Io 10o – 20o -> ćwiczenia
IIo 20o – 40o -> gorset i ćwiczenia
IIIo 40o i więcej -> operacja* i ćwiczenia
*Oczywiście w praktyce decyzja o leczeniu zostaje podjęta przez zespół specjalistów na podstawie wielu innych czynników oprócz wielkości kątowej skrzywienia.
Terapia skolioz
Dostęp do publikacji na temat skolioz jest bardzo duży, a człowiek uczy się całe życie, więc nigdy nie zaszkodzi poczytać. A fizjoterapeuci pracujący w gałęzi ortopedycznej powinni regularnie poszerzać swoją wiedzę i swój warsztat na kursach. Jednak Waszym najważniejszym zadaniem jako rodziców, jest trzymanie ręki na pulsie – konsultowanie ze specjalistą każdej niepokojącej Was zmiany, aby można było jak najwcześniej wdrożyć fachowe postępowanie. Im szybciej zaczniemy terapię, tym większa szansa na zatrzymanie rozwoju skrzywienia, a nawet jego cofnięcie. I jeszcze jedno, najważniejsze – SYSTEMATYCZNOŚĆ w wykonywaniu zaleconych ćwiczeń! Tylko systematyczność może nas uratować!
Więcej na temat terapii skolioz.
Źródła:
Tylman D., Patomechanika bocznych skrzywień kręgosłupa, wyd. Severus, Warszawa 1995